Jak napisać biznesplan – poradnik krok po kroku

Co to jest biznesplan?

W praktyce biznesplan ma zastosowanie na różnych etapach życia firmy. Może to być dokument pomocny w początkowej fazie zakładania działalności, jak również w przypadku rozszerzania oferty produktowej czy ekspansji na nowe rynki. W kontekście pozyskiwania kapitału dobrze przygotowany biznesplan stanowi gwarancję dla inwestorów, że firma jest odpowiednio przygotowana do realizacji założonego planu. Dodatkowo szczegółowe analizy zawarte w biznesplanie pomagają przewidzieć zagrożenia, co z kolei pozwala na opracowanie strategii zaradczych. Dla wielu przedsiębiorców, zarówno tych zaczynających działalność, jak i już istniejących firm, biznesplan jest niezbędny, aby zdobyć finansowanie, przyciągnąć inwestorów czy uzyskać kredyt.

Cele biznesplanu

Biznesplan pełni wiele funkcji i jest wykorzystywany w różnych celach, zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Oto najważniejsze z nich, które mogą okazać się kluczowe dla Twojej firmy.

• Planowanie – biznesplan pomaga określić cele i strategię działania firmy na najbliższe lata. Daje to jasny obraz tego, gdzie firma ma się znaleźć w przyszłości i jak zamierza to osiągnąć.
• Pozyskiwanie finansowania – jednym z głównych powodów, dla których biznesplan jest wymagany, jest pozyskanie środków finansowych. Istnieje wiele źródeł finansowania – od środków własnych, przez kredyty bankowe, dotacje, po inwestorów zewnętrznych czy crowdfunding. Przy poszukiwaniu wsparcia finansowego pomocne mogą być również strony rządowe, gdzie publikowane są informacje o dostępnych programach wsparcia dla przedsiębiorców, dotacjach unijnych oraz preferencyjnych pożyczkach.
• Określenie modelu biznesowego – biznesplan pozwala określić, jaki model biznesowy będzie zastosowany w firmie. Może to być np. model biznesowy canvas, który pomaga w analizie i planowaniu strategii, który jest charakterystyczny dla nowych przedsiębiorców, którzy dopiero zaczynają przygodę z biznesem.
• Analiza rynku i konkurencji – w ramach biznesplanu przeprowadza się analizę rynku oraz konkurencji, aby określić, jakie są szanse i zagrożenia dla działalności. Dzięki temu można precyzyjnie określić, w jaki sposób firma będzie konkurować na rynku i jak osiągnie przewagę konkurencyjną.
• Zarządzanie i kontrolowanie postępów – biznesplan pomaga zarządzać działalnością, kontrolować realizację założonych celów oraz weryfikować, czy firma podąża w odpowiednim kierunku. Regularne sprawdzanie postępów pozwala na szybsze reagowanie na zmieniające się warunki.

Elementy biznesplanu

Według definicji biznesplan jest dokumentem składającym się z kilku kluczowych elementów. Każdy z nich ma swoją funkcję i wpływa na ocenę przedsiębiorstwa lub przedsięwzięcia przez odbiorców biznesplanu. Przygotowanie wszystkich elementów w sposób rzetelny i precyzyjny jest podstawą sukcesu biznesowego. Należy pamiętać, że struktura biznesplanu może się różnić w zależności od branży, wielkości firmy oraz celu sporządzenia biznesplanu.

Streszczenie biznesplanu

Streszczenie to pierwsza część dokumentu, która jest niezwykle istotna, mimo swojej pozornej prostoty. To właśnie na podstawie tego krótkiego opisu adresaci biznesplanu zdecydują, czy warto zainteresować się resztą dokumentu. W streszczeniu przedsiębiorca powinien zawrzeć kluczowe informacje o planowanej działalności, takie jak rodzaj oferowanych produktów czy usług, przewagę konkurencyjną oraz prognozy finansowe. Kluczowym elementem jest również przedstawienie celu biznesowego, który firma chce osiągnąć, oraz sposobu jego realizacji.

Dobre streszczenie powinno być zwięzłe, ale jednocześnie dostarczać odpowiedniej ilości informacji. Należy pamiętać, że często jest to pierwsza, a zarazem jedyna część dokumentu, którą inwestorzy dokładnie czytają.

Charakterystyka firmy

Elementy biznesplanu dotyczące charakterystyki firmy mają na celu przedstawienie przedsiębiorstwa w kontekście jego historii, misji, wizji oraz struktury organizacyjnej, która może obejmować zarówno zarząd, jak i kluczowe osoby odpowiedzialne za poszczególne obszary. To miejsce, w którym należy nieco szerzej przedstawić firmę lub produkt, jakie ma wartości oraz jaką rolę pełni lub zamierza pełnić na rynku. Dobre przedstawienie historii firmy pokazuje jej dotychczasowy rozwój, osiągnięcia oraz perspektywy na przyszłość. Należy wskazać, kiedy firma została założona, przez kogo oraz jak wyglądała jej ścieżka rozwoju. Umieszczenie tych informacji w biznesplanie pozwala zbudować zaufanie inwestorów i pokazuje, że firma ma stabilne fundamenty.

Istotnym jest, aby wskazać na formę prawną działalności, taką jak spółka z o.o., spółka akcyjna, działalność gospodarcza czy inne formy. Należy również wspomnieć o zasobach materialnych i niematerialnych firmy, takich jak technologia, patenty, zespół, doświadczenie oraz marka.

Opis produktu

Opis produktów lub usług powinien być szczegółowy i jasny. Należy wskazać cechy, które wyróżniają ofertę firmy, a także wskazać, jakie problemy klientów rozwiązuje dany produkt. Jeśli firma oferuje innowacyjne rozwiązania, warto omówić technologie, na jakich oparty jest produkt. Dobrze jest także przedstawić, jak dany produkt odpowiada na zapotrzebowanie rynku i w jaki sposób przyczyni się do sukcesu firmy.

W tej części warto także uwzględnić plany rozwoju produktów w przyszłości, np. nowe wersje, rozszerzenie oferty o dodatkowe usługi czy rozwój na rynkach zagranicznych. Tego typu rozwój świadczy o innowacyjności przedsiębiorstwa, a także o jego gotowości do reagowania na dynamicznie zmieniające się potrzeby rynku.

Kadra zarządzająca i pracownicza

W większości przypadków firmę tworzą ludzie. Opis kadry zarządzającej jest bardzo istotnym elementem biznesplanu. To w tej części interesariusze zapoznają się z doświadczeniem oraz kompetencjami osób, którzy uczestniczą w rozwoju firmy. Dobór odpowiednich ludzi jest kluczowy dla sukcesu każdego przedsiębiorstwa, dlatego należy jasno pokazać, że firma ma odpowiednią kadrę, która będzie w stanie sprostać wyzwaniom. Warto podkreślić doświadczenie zawodowe i wykształcenie kluczowych członków organizacji oraz ich dotychczasowe osiągnięcia.

Jeżeli firma zatrudnia kluczowych pracowników, którzy pełnią specjalistyczne role, warto również je przedstawić. Przykładowo, jeżeli w firmie pracuje zespół odpowiedzialny za rozwój produktu, sprzedaż, marketing czy zespół finansowy, dobrze jest wskazać ich doświadczenie, kompetencje oraz specjalizację.

Analiza rynku i konkurencji

Analiza rynku to część biznesplanu, opisująca warunki, w jakich przedsiębiorstwo funkcjonuje lub w jakich będzie funkcjonować. Ważne jest wskazanie wielkości rynku, trendów, które mogą wpłynąć na działalność, oraz prognoz wzrostu w danej branży. Należy także zwrócić uwagę na konkurencję: jakie firmy dominują na rynku, jakie są ich mocne strony i słabości, a także w jaki sposób firma ma zamiar konkurować z nimi.

Analiza konkurencji powinna być oparta na rzeczywistych danych i badaniach rynkowych, które pozwolą na wyciągnięcie odpowiednich wniosków dotyczących przyszłości firmy na danym rynku. Jedną z najpopularniejszych metod analizy rynku i konkurencji jest analiza 5 sił Portera, która pozwala ocenić, jakie czynniki kształtują atrakcyjność branży oraz jakie zagrożenia i szanse mogą wpłynąć na rozwój przedsiębiorstwa.

Biznesplan – przykład

Elementy składowe biznesplanu mogą różnić się zakresem informacji w zależności od rodzaju działalności podmiotu sporządzającego. Przykładem może być biznesplan salonu kosmetycznego, który różni się od biznesplanu sklepu internetowego czy firmy transportowej. Każdy biznesplan będzie zawierał elementy dostosowane do specyfiki działalności, np. w biznesplanie kawiarni lub biznesplanie kwiaciarni w większym stopniu uwaga zostanie skupiona na analizie lokalizacji niż firmie oferującej oprogramowanie lub usługi księgowe.

Bez względu na branżę lub specyfikę danego przedsięwzięcia, poniżej przedstawiono propozycję struktury biznesplanu krok po kroku, uwzględniającą obowiązkowe elementy, które powinien zawierać każdy biznesplan.

Struktura biznesplanu (przykład)

1. Streszczenie – krótkie podsumowanie kluczowych informacji, które zachęci odbiorcę do dalszej lektury.
2. Opis firmy – podstawowe informacje o firmie, takie jak nazwa, forma prawna, misja, wizja, rodzaj działalności oraz historia.
3. Opis produktu/usługi – szczegółowa charakterystyka oferowanych produktów lub usług, ich unikalne cechy oraz korzyści dla klientów.
4. Analiza rynku – ocena rynku, w tym określenie grupy docelowej klientów wraz z analizą ich preferencji, potrzeb i preferencji zakupowych.
5. Analiza konkurencji – identyfikacja głównych konkurentów, porównanie ich produktów i usług oraz analiza przewag i słabych stron konkurencji.
6. Model biznesowy – sposób generowania przychodów, struktura kosztów, strategia cenowa i analiza rentowności.
7. Plan marketingowy – strategia promocji i sprzedaży, w tym działania online i offline, kanały dystrybucji oraz budżet marketingowy.
8. Analiza finansowa – prognozy przychodów, kosztów i zysków, plan finansowy (zysk, strata, bilans), źródła finansowania oraz analiza płynności finansowej i rentowności.
9. Harmonogram realizacji – kluczowe etapy rozwoju firmy lub produktu, terminy realizacji działań oraz określenie kamieni milowych.
10. Kadra zarządzająca i pracownicza – skład zespołu zarządzającego, doświadczenie i kompetencje.
11. Strategia rozwoju i skalowania – długoterminowe plany firmy, możliwości rozwoju na nowych rynkach oraz skalowalność działalności.
12. Ryzyka i plany awaryjne – identyfikacja potencjalnych zagrożeń (finansowych, operacyjnych, rynkowych) oraz sposoby ich minimalizacji.
13. Załączniki – dodatkowe dokumenty, np. prognozy finansowe, sprawozdania finansowe oraz badania rynku, które mogą wspierać prezentowane analizy i założenia biznesowe.

Oprócz literatury branżowej i konsultacji z ekspertami, cennym źródłem informacji mogą być także strony rządowe. Publikowane tam poradniki, wzory dokumentów oraz wskazówki dotyczące formalności mogą pomóc w stworzeniu solidnego i zgodnego z wymaganiami biznesplanu.

Kto pisze biznesplan?

Biznesplan to często nieodłączny element planowania działalności, ale kto i kiedy faktycznie powinien go stworzyć? Wbrew pozorom, mimo kompleksowej wiedzy o przedsiębiorstwie, nie jest to wyłącznie zadanie dla właściciela firmy. W zależności od celu i skali przedsięwzięcia biznesplan krok po kroku mogą opracowywać poszczególne osoby, zespoły w firmie lub podmioty zewnętrzne.

• Przedsiębiorca lub założyciel firmy – jeśli właściciel firmy planuje własny biznes, najlepiej, aby aktywnie uczestniczył w jego tworzeniu lub dostarczał kluczowych informacji niezbędnych do jego sporządzania.
• Specjaliści ds. finansów i doradcy biznesowi – jeśli biznesplan ma służyć pozyskaniu finansowania lub inwestora, warto skorzystać z pomocy ekspertów.
• Analitycy rynku i marketingowcy – w przypadku bardziej skomplikowanych projektów, np. startupów technologicznych, przydatne może być wsparcie specjalistów od analizy rynku.
• Zewnętrzne firmy doradcze – gdy biznesplan ma kluczowe znaczenie dla dużych inwestycji, często opracowują go wyspecjalizowane firmy doradcze. Profesjonalne tworzenie biznesplanów daje pewność, że dokument został sporządzony poprawnie.

Nie ma jednej uniwersalnej osoby odpowiedzialnej za pisanie biznesplanu – najważniejsze jest, aby dokument był rzetelny, kompleksowy i dostosowany do rzeczywistych potrzeb biznesu.

Kiedy opracowuje się biznesplan?

Biznesplan tworzy się na początku działalności firmy, ale może być również niezbędny, gdy firma zmienia swoją strategię działania, planuje zrealizować inwestycję lub stara się o finansowanie. Biznesplan jest dokumentem, który pomaga w planowaniu przyszłości i pozwala na kontrolowanie postępów.

• Przed rozpoczęciem działalności – to najczęstszy moment na stworzenie biznesplanu.
• Przy zmianie strategii – firmy działające na rynku od lat mogą potrzebować nowego biznesplanu, jeśli decydują się na ekspansję, zmianę modelu sprzedaży czy wprowadzenie nowego produktu.
• Podczas pozyskiwania finansowania – inwestorzy i banki często wymagają biznesplanu jako podstawy do oceny rentowności przedsięwzięcia.
• W czasie kryzysu lub restrukturyzacji – jeśli firma napotyka trudności finansowe, biznesplan może pomóc w opracowaniu strategii naprawczej i określeniu działań mających na celu poprawę sytuacji.

Niezależnie od momentu jego przygotowania, biznesplan nie powinien być jedynie statycznym dokumentem. To narzędzie, które warto regularnie aktualizować, by dostosować strategię do zmieniającego się otoczenia biznesowego.

Ile kosztuje biznesplan?

Koszt przygotowania biznesplanu zależy od kilku kluczowych czynników, takich jak:

• Zakres i szczegółowość – koszt opracowanie prostego biznesplanu dla małych firm może oscylować w granicach kilku tysięcy złotych, natomiast rozbudowane analizy finansowe i strategie dla większych przedsiębiorstw to często koszt rzędu kilkudziesięciu a nawet kilkuset tysięcy złotych.
• Branża i specyfika działalności – im bardziej skomplikowany model biznesowy (np. innowacyjne startupy lub podmioty z branż regulowanych), tym wyższa cena.
• Forma opracowania – biznesplan może być przygotowany w formie uproszczonej lub opracowany przez wyspecjalizowane firmy doradcze, takie jak nasza firma consultingowa, które często oferują kompleksowe analizy.
• Dodatkowe usługi – np. prognozy finansowe, analiza rynku, opracowanie strategii marketingowej, które często stanowią odrębne kategorie produktów oferowane przez wyspecjalizowane firmy – mogą podnieść koszt dokumentu. 

Każdy przedsiębiorca, który poważnie myśli o przyszłości swojej firmy, powinien posiadać solidny biznesplan, który pomoże mu w realizacji celów i osiągnięciu sukcesu. Warto jednak pamiętać, że inwestycja w profesjonalnie przygotowany biznesplan może się zwrócić w postaci lepszego dostępu do finansowania i szybszego rozwoju firmy. Warto więc zwrócić się z tym do nas – świadczyny profesjonalne doradztwo biznesowe i usługi consultingowe dla przedsiębiorców.